Θα έχετε παρατηρήσει πολλές φορές πως η τελική που ισχυρίζεται το εργοστάσιο για ένα μοντέλο, απέχει ιδιαίτερα από αυτή που βλέπει ο οδηγός στο ταχύμετρο. Συχνό φαινόμενο, για παράδειγμα, ένα αυτοκίνητο με επίσημη τελική 180 χλμ./ώρα να περνάει τα 200 στο κοντέρ, ακόμα και να φτάνει στο συνηθέστερο τέρμα των 220 χλμ./ώρα. Έχετε αναρωτηθεί γιατί συμβαίνει αυτό; Αν πρόκειται για μετριοφροσύνη του κατασκευαστή ή «τσαφ» του κοντέρ; Η συνταγή της αλήθειας περιέχει και τα δύο συστατικά.
Καταρχάς, να ρίξουμε μια ματιά στους τύπους ταχυμέτρων. Από το 1902 μέχρι την δεκαετία του 1980, η συντριπτική πλειοψηφία των κοντέρ χρησιμοποιούσαν μια πολύπλοκη διάταξη με σύρματα, ελατήρια και μαγνήτη για την μέτρηση της ταχύτητας. Η πατέντα του Γερμανού μηχανικού Otto Schulze αποτελείτο από μια συστοιχία συρμάτων που συνδέονταν με τους τροχούς στο ένα άκρο και έναν μαγνήτη στο άλλο. Η κίνηση των τροχών περιστρέφει τα σύρματα, τα οποία με τα σειρά τους περιστρέφουν τον μαγνήτη. Αυτή η κίνηση οδηγεί σε μεταβολές του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου, που παράγουν ρεύματα Φουκώ.
Δείτε ακόμα: Γιατί στο «κλικ» της αντλίας σταματάμε; (+video)
Τα ρεύματα αυτά περιστρέφουν το καπάκι που περιβάλει τον μαγνήτη, συμπιέζοντας και τεντώνοντας ένα ελατήριο. Το ελατήριο αυτό συνδέεται με την βελόνα του ταχύμετρου. Όσο ταχύτερα περιστρέφεται η όλη κατασκευή, τόσο περισσότερο συμπιέζεται το ελατήριο και κινεί την βελόνα προς τα δεξιά, όπως την βλέπουμε. Με λίγα λόγια, το σύνολο μετρά το πόσο γρήγορα ολοκληρώνει ο τροχός μια περιστροφή, για να έχουμε την ένδειξη της ταχύτητας.
Όπως καταλαβαίνουμε, σε μια τόσο σύνθετη συσκευή υπάρχουν πολλά μέρη που μπορεί να αστοχήσουν, άρα και να δείχνουν άλλα για άλλα. Οι παλαιότεροι θα θυμούνται βελόνες κοντέρ να πηγαίνουν πάνω-κάτω, να μην λειτουργούν καθόλου, να κολλάνε και όλα να φτιάχνουν δια μαγείας, με το παραδοσιακό κοπάνημα στο πάνω μέρος του κοντέρ.
Διαβάστε επίσης: Τι παθαίνει το μοτέρ αν δεν αλλάζουμε λάδια; (+video)
Από το 80 και μετά, ανέλαβαν τα ηλεκτρονικά ταχύμετρα. Σε αυτά, τοποθετούνται μαγνήτες και αισθητήρες στον άξονα μετάδοσης. Οι μαγνήτες περιστρέφονται μαζί με τον άξονα και οι αισθητήρες «διαβάζουν» το πόσο γρήγορα εκτελούν μια πλήρη περιστροφή. Σε κάθε πέρασμα, οι μαγνήτες παράγουν μια μικρή τάση. Το ρεύμα ταξιδεύει σε μια πλακέτα στο κοντέρ, το οποίο δείχνει την ένδειξη της ταχύτητας. Αυτή ήταν η βάση των πρώτων ψηφιακών καντράν, σαν αυτά των Fiat Tipo και Lada Samara, όμως μπορεί το ίδιο άνετα να προσαρμοστεί σε βελόνα (τα ταχύμετρα των ποδηλάτων, επίσης χρησιμοποιούν παρόμοια τεχνοτροπία). Πάμε να δούμε τώρα γιατί «κλέβουν».
Όπως καταλαβαίνουμε, θεμελιώδης αρχή της λειτουργίας του ταχύμετρου είναι η ανάγνωση του πόσο γρήγορα εκτελούν μια πλήρη περιστροφή οι τροχοί. Για τον λόγο αυτό, οι συσκευές καλιμπράρονται από τους κατασκευαστές βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών (διαστάσεις τροχών, λόγος διαφορικού, τελική σχέση μετάδοσης). Οποιαδήποτε αλλαγή σε αυτές, οδηγεί σε αλλοίωση της διαδικασίας. Η τοποθέτηση φαρδύτερων ελαστικών, η φθορά τους, ακόμα και οι λάθος πιέσεις μπορεί να δώσουν διαφορετικά δεδομένα από αυτά για τα οποία είναι ρυθμισμένα τα ταχύμετρα, εξ ου και οι διαφορές μεταξύ ένδειξης και πραγματικότητας. Εδώ, όμως, μιλάμε για μεταβολές στις συνθήκες. Στα εργοστασιακά δείγματα, γιατί συμβαίνει;
Διαβάστε επίσης: Γιατί πρέπει να πατάμε συμπλέκτη όταν βάζουμε μπροστά;
Ας ρίξουμε μια ματιά στην McLaren 570S. Supercar στην αιχμή της τεχνολογίας, με 570 ίππους και ονομαστική τελική 328 χλμ./ώρα. Στο παρακάτω video, η ταχύτητα του βρετανικού υπεραυτοκινήτου καταγράφεται με 3 διαφορετικούς τρόπους: ταχύμετρο, GPS και ειδικό όργανο μέτρησης.
Στα 241 χλμ./ώρα του κοντέρ (150 μίλια/ώρα), το GPS αναγράφει 230 (143 μίλια/ώρα). Κοντά στα 90 χλμ./ώρα πριν την ονομαστική τελική, δηλαδή, το ταχύμετρο ήδη «κλέβει» 11 χλμ./ώρα. Όταν το ψηφιακό κοντέρ δείχνει 349 χλμ./ώρα (217 μίλια/ώρα), το GPS αναφέρει 330 χλμ./ώρα (205 μίλια/ώρα) και το όργανο 331 χλμ./ώρα (205,6 μίλια/ώρα). Κοινώς, η πραγματικότητα από την ένδειξη απέχει 19 ολόκληρα χλμ./ώρα και μας λέει πως η McLaren παραείναι συντηρητική στις ανακοινώσεις της, καθώς έχοντας μία σχέση ακόμα διαθέσιμη στο κιβώτιο η 570S ξεπερνάει το εργοστασιακό νούμερο τελικής.
Επιστρέφουμε στο θέμα της απόκλισης. Είναι τόσο κακοφτιαγμένο το ταχύμετρο της McLaren; Φυσικά, όχι. Οι κατασκευαστές γνωρίζουν πως δομικά, ένα κοντέρ δεν μπορεί να είναι 100% ακριβές. Η συνηθέστερη νόρμα, ορίζει η απόκλιση να μην ξεπερνάει το 10%. Οπότε, από τη στιγμή που ούτως ή άλλως θα αποκλίνουν, ρυθμίζουν τα ταχύμετρα να το κάνουν προς τα πάνω. Αυτό γίνεται για δυο λόγους.
Αφενός, να δημιουργούν στον οδηγό την αίσθηση της ταχύτητας οδηγώντας τον ασυναίσθητα στο «άσε». Αφετέρου, για να έχουν οι ίδιοι ήσυχοι το κεφάλι τους σε περίπτωση συμβάντος. Φανταστείτε να πηγαίνατε με 85 χλμ./ώρα σε περιοχή με όριο τα 90 και να παίρνατε κλήση, επειδή στην πραγματικότητα η ταχύτητα ήταν 95 ή 100 χλμ./ώρα. Οι αγωγές θα κατέκλυζαν τα νομικά τμήματα των εταιριών. Ακόμα χειρότερα, σε περίπτωση ατυχήματος ή δυστυχήματος, που αργότερα θα αποδεικνυόταν πως ο οδηγός άλλα έβλεπε στο κοντέρ και με άλλα κινείτο. Αεροπορικές εταιρίες έχουν κλείσει, έπειτα από δυστυχήματα που αποδείχθηκε πως προκλήθηκαν λόγω εσφαλμένων ενδείξεων στα όργανα. Διαφορετικές αναλογίες, βέβαια, αλλά κοινό σκεπτικό.
Διαβάστε επίσης: Tι είναι ο «κλέφτης» ηλεκτρόγκαζου;
Οπότε, την επόμενη φορά που θα τεστάρετε την ένδειξη της ταχύτητας με αυτή της εφαρμογής GPS στο smartphone, δεν χρειάζεται να κατηγορήσετε το κοντέρ ως «κλέφτη». Τουλάχιστον, όχι σαν έναν χωρίς αιτία.
